Yayına Hazırlayanlar: Mustafa Aydoğan, Zeliha Kanalıcı

Tanıtım Dizisi: 13

Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı’nın , kuruluşunda parasal destek

sağlayan, kurulduktan sonra desteğini kesintisiz sürdüren , hem kurucusu hem de

onursal başkanı Ferit Oğuz Bayır için hazırladığı bu kitap yalnızca Ferit Oğuz Bayır’ı tanıtmıyor, onun kişiliğinde, yaşam öyküsünde Türkiye’nin aydınlanması için verilen savaşı, Köy Enstitülerinin kuruluşundaki mücadeleyi de anlatıyor.

İsmail Hakkı Tonguç’un en yakın çalışma arkadaşını,bir direnç ve inanç adamı

olan Ferit Oğuz Bayır’ı anlatan kitap yedi bölümden oluşuyor. İlk üç bölüm onun

özyaşam öyküsüne, Milli Eğitim Bakanlığındaki 36 yıllık hizmetine ve emeklilik

yaşamında yaptıklarına ayrılmış. Hakkında yazılanların yer aldığı dördüncü bölümde hem sağlığında yazılanlar hem de ölümünden sonra yazılanlar toplanmış. Bu bölümü ölüm yıldönümlerinde yapılan toplantılardaki konuşmalar izliyor. Altıncı bölümde yakınlarının gözünden anlatılıyor ve kitap toplanabilen kendi yazılarının yer aldığı yedinci bölümle son buluyor.

Ferit Oğuz Bayır’ın görev aldığı , Seyyar Terbiye Sergisi için kaleme aldığı

yazıdan: “ … Köylere kadar dağılmış olan genç muallim mektebi mezunlarını

yakından takip ederek onlara yeni hamleler için görüşler kazandırmak inkılâbın da

emri idi. Bu yolu açmak için tevessül edilen tedbirler arasında mevzuubahsolan

mes’elelerden birisi de üç sene evvel alakadarları düşündüren bu “Seyyar terbiye

sergisi” olmuştu.

Yayına Hazırlayan: Mustafa Aydoğan

Tanıtım Dizisi. Cilt1: 9

Cilt2: 10:

Amaçlarından biri de köy enstitüleri ile ilgili belgeleri toplayıp araştırmacıların

birinci el kaynaklardan yararlanmalarını sağlamak olan Vakfımızın ilk yayınları

arasında yer alan “Yasalar” kitabı iki ciltte, Köy Enstitüsü Sistemi hakkında çıkarılan yasaları bir araya getirmektedir. 11 Haziran 1937’de çıkarılan 3238 sayılı Köy Eğitmenleri Kanunu ile başlayan çalışma , 27 Ocak 1954’de çıkarılan Köy Enstitüleri ile İlköğretmen Okullarının Birleştirilmesi Hakkında Kanun ile son bulmaktadır.

Kitapta gerekçeler, yasalar üzerinde yapılan lehte ve aleyhte konuşmalar, değişiklik önerisi ile verilen dilekçeler ve görüşmeler de yer almaktadır. Açılmasından kapatılmasına kadar yasal sürecin nasıl işlediğini merak edenlerin ellerinin altında bulundurmaları gereken bir kitap.

17 Nisan 1940’da kabul edilen Köy Enstitüleri Kanunu’nun gerekçesi şöyle

başlıyor: “Türkiye’de büyük nüfus ekseriyetinin yaşamakta bulunduğu köylerimizde ilk tahsili süratle ve kolaylıkla yaymak, aynı zamanda köylerimize köy sanatlarını öğrenmiş unsurlar kazandırmak ihtiyacı,hükümeti; mahiyeti aşağıda anlatılacak olan köy enstitülerini kurmak ve mezunlarını istihdam edebilmek üzere kanuni selâhiyet talebine sevketmektedir.”

3. Kitap Adı: HASAN - ÂLİ YÜCEL Köy Enstitüleri ve Köy Eğitimi ile İlgili

Yazıları-Konuşmaları

Yayına Hazırlayan: Mustafa Aydoğan

Tanıtım Dizisi: 2

Kurtuluş Savaşı sonrası bir yandan ülkeyi yeniden kuracak, öte yandan yeni bir

yaşam biçimi olan cumhuriyeti yaşatacak ve geliştirecek yeni kuşaklara ihtiyaç

vardır. Bu yeni kuşakların kaynağı, nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturan köylü;

köylüyü canlandıracak araç eğitim; eğitim de yerleşik işlevinin dışında yeni işlevler yüklenen bir sistem olmalıydı. Bu yeni işlevleri yüklenen sistem Köy Eğitim Sistemi, onun da bel kemiği Köy Enstitüleri olacaktır. Bu sistemin mimarlarından biri de dönemin Milli Eğitim Bakanı olan Hasan Âli Yücel’dir. Onun çalışma döneminde edebiyatımız, müziğimiz, tiyatromuz, dilimiz, düşünce dünyamız ivme kazanmış, Cumhuriyet eğitimi, kültürü altın çağını yaşamıştır. Bu kitapta Türk aydınlanmacılığının mimarı Hasan Âli Yücel’in TBMM’de , komisyonlarda, anma ve kutlama toplantılarında farklı zamanlarda yaptığı konuşmaları: farklı dergilerde yayınlanan yazılarını derli toplu biçimde ve kronolojik sırasıyla bulacaksınız. Kitap,Mustafa Aydoğan ve İbrahim Ethem Başaran’ın kaleme aldığı Köy Eğitim Sistemini tanıtan yazısıyla başlıyor ve kızı Canan Yücel Eronat’ın, oğlu Can Yücel’in yazılarına yer veriyor. Kitabın son bölümünde Sabahattin Eyüpoğlu, Mehmet Başaran, Dursun Kut ve Ali Çuhadar’ın Hasan Âli ile ilgili yazılarıyla son buluyor.

Kitaptan alıntı: “Bugün memleketimizde duyduğumuz münevver za’fının kaynağı,

temel öğretimdedir. Kirizma yapılmamış toprağa dikilmek istenilen ağaçların büyük nisbette kuruduklarını görmemek için gözlerimiz sakat olmalı. Senenin on ayında, sabahın 7.30’unda, sokakları okul çocuğu ile dolu memleketleri görüp bizim halimizi gözönüne almadan benim gibi feryat edebilmek güçtür. 400.000 çocuk aldım, ha şunu 500.000’e, daha sonra ha şunu 600.000’e, ha şunu 1.000.000’a çıkarayım diye uykularını kaçıran devlet adamlarıdır ki, aldıkları 400.000’i 1.500.000 olarak teslim ederler. Bunun ötesi boş lâftır; yaptındı, yapmadındı, yapsaydın gibi sözlerin, kim tarafından söylenirse söylensin,fiilî ve amelî bir kıymeti yoktur. Hele tarih, bu türlü dırıltılara kulak bile vermez.” s. 289

Yayına Hazırlayan: Yönetim Kurulu

Tanıtım Dizisi: 1

Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfının 1 numaralı bu yayını adından da

anlaşıldığı gibi Köy Enstitülerinin amaçlarını, ilkelerini ve uygulamalarını konu

ediniyor. Köy enstitülerinin amaçları, ilkeleri, uygulamaları, kurucuları ve kapatılış

süreci farklı kalemler tarafından anlatılıyor. Kitaba yazılarıyla katkı sunanlar şunlar:

İhsan Güvenç, Bekir Semerci, M. Aydın, Mustafa Aydoğan, Fakir Baykurt, Naciye

Makal, Ali Yılmaz, Yahya Özsoy, İ. Hakkı Tonguç, Abdullah Özkucur, Mehmet

Başaran, Mahmut Makal, Halise Apaydın, M. Rahmi Dirican, Mehmet cihangir, Nadir Gezer, Tlip Apaydın, Dursun Kut, Mehmet Cimi.

Vakıf Yönetimi kitabın sunu yazısını bitirirken kitabın yazılış amacını da kısaca şöyle tespit ediyor: “ Türkiye’de eğitim yararsız, tehlikeli sonuçlar doğurabilecek bir eğik düzeyde geliştirilmektedir. Bozuk eğitim yapılaşmasının günlük sıkıntılarımıza kadar inen her türlü sorunların kaynağı olduğu bilinmelidir.

Bu kitabı okuyanlar çare olarak çok daha sağlıklı yollar olabileceği sonucuna

varırlarsa ve bunun uygulanmış örneğini görebilirlerse mutlu olacağız.”

Yayına Hazırlayan:Mahmut Makal

Tanıtım Dizisi: 3

23 Haziran İsmail Hakkı Tonguç’un ölüm yıl dönümü. Okumak, eğitim almak için

çok zahmet çeken , kendisi gibi zahmet çeken çocukların okuması için “ömrümün

sonuna kadar çalışacağım “ diyen Tonguç’u bu sözünü yerine getirirken kaleme

aldığı “Köyde Eğitim” adlı kitabıyla sevgi, saygı ve minnetle anıyorum.

Nüfusun %80’nin köylerde yaşadığı 1930’lar Türkiye'sinde, köyde eğitim

kalkınmanın temel güç kaynağı olarak düşünülmüştür. Köy eğitimi için eleman

yetiştirmek üzere 1936’da eğitmen kursları, 1937’de köy öğretmen okulları, 1940’da köy enstitüleri, 1942’de Yüksek Köy Enstitüsü açılmıştır. Her yıl 3000 öğretmen yetiştirilerek 1956 yılında okulsuz köy, öğretmensiz okul bırakmamak için planlama yapılmıştır. İsmail Hakkı Tonguç bu dönemin tamamına yakın sürede, (3 Ağustos 1935 - 21 Eylül 1946 ) İlköğretim Genel Müdürü olarak görev yapmış, işin sorumluluğunu üstlenmiştir.

Tonguç’u herkes tanımalı, eğitimle ilgili olanlar daha çok tanımalı. Bunun en

doğru yolu da şüphesiz, kendi yazdıklarını , söylediklerini incelemektir. “Köyde

Eğitim” Tonguç’un düşünme yapısını, amaçlarını, ilkelerini, çalışma yöntemini

tanımak isteyenlerin okuması gereken ilk kitaplarından biri.

“Elinizden çıkacak iş , evvela kafanızdan çıkmalı” diyen Tonguç, eğitim

alanında yaptığı işlerin hiçbirini rastlantısal ya da belki olur diye yapmamıştır. Önce o alanda bilgi, belge toplamış, gerçeği net olarak görebilmek için bizzat alanın içinde yaşamış, tespitlerini yapmış sonra yapılması gerekenlere karar vererek uygulamaya koymuştur. Ona göre bir toplumun bireylerini biçimlendirebilmek, her şeyden önce o toplumun yaşamakta olduğu hayatı ve bu hayata biçim veren gerçekleri, koşulları yaşayarak öğrenmeye bağlıdır. Gerçeklerin oluşturduğu zengin kaynakla bu biçimde beslenemeyen her girişim, er ya da geç söner ve erir. Öyleyse Türk köylüsü ile yazgısını ister istemez birleştirecek ve köylerde çalışacak, köylülerle ilgili işleri görecek olan insanlara köy dünyası tanıtılmalı ve köy sorunlarının özellikle eğitimi ilgilendiren yönleri biraz olsun aydınlatılmalıdır. “Köyde Eğitim” kitabı Tonguç’un bu amaçla İlköğretim Genel Müdürü olduğu dönemde kaleme aldığı kitabıdır.

Üç bölümden oluşan kitabın birinci bölümünde köylerin genel durumu tabiat ve

tabiat olayları, sosyal ve ekonomik hayat açısından ele alınıp analiz edilmekte,

bölümün sonunda da hayat anlayışı bakımından köy durumu incelenmektedir. İkinci bölüm köy eğitiminin niteliği ve ana ilkeleri açısından ele alınmakta öğrenci, öğretici, eğitimci olma yönleriyle insan üzerinde durulmaktadır. Köy tiplerinin ele alındığı üçüncü bölümde farklı yörelerden köy örnekleri verilmekte ,köy ve köy meseleleri ile ilgili farklı bakış açıları eleştirel bir gözle irdelenmektedir.

Tonguç köy ve köylülerle ilgili şu tespitleri yapar:

● Köylülere bir şey öğretebilmek için önce onlardan birçok şeyler öğrenmek

gerekir. Onlarla birlikte gülüp onlarla birlikte ağlayamayan bir insan köyün iç

hayatına giremez.

● Güzel, mutlu, şen ve çağdaş köy idealine kavuşabilmek, onun içinde güçlü

insanların özverilice çalışmalarına ve köy sorunlarının devletin siyasasında

geniş bir yer almasına bağlıdır.

Tonguç’un Köyde Eğitim adlı kitabına ve diğer kitaplarına Köy Enstitüleri ve

Çağdaş Eğitim Vakfına yapacağınız küçük bağışlarla ulaşabilirsiniz. Bilgi için Vakıf

telefonumuz: 0 312 425 24 68

Yayına Hazırlayan: Mustafa Aydoğan

Tanıtım Dizisi: 7

Köy Eğitim Sistemine ve onun bir parçası olan Köy Enstitülerine büyük emek

vermiş olan İsmail Hakkı Tonguç’u farklı yönleriyle, farklı kalemlerden tanımak

isteyenler için önemli bir kitap. Kitapta Tonguç’un Cumhuriyet’e, Atatürk ilkelerine, demokrasiya bağlılığının belgelerini, yoksul köylü çocuklarının , bunlar içinde de özellikle kız çocuklarının eğitimi için verdiği mücadeleyi bulacaksınız.Geçtiği dikenli yollarla mücadelesine, çalışma hayatında neler yaptığına tanıklık edecek, onun nasıl bir eğitim istediğini açık ve seçik biçimde göreceksiniz. Yine bu kitapta onun yönetici yanını, imeceye, dayanışmaya, okumaya verdiği önemin örneklerini bulacaksınız.

Eleştirel bakışın kimliğinin bir parçası olduğunu görecek, her koşulda mücadele

etmenin önemi yanında onun yaşamında örnek alınacak daha pek çok güzel

niteliğin bulunduğunu göreceksiniz. Tüm bu özellikleri yanında araştırmacı ve yazar Tonguç’la karşılaşacak ve ele aldığı konuları hem evrensel, hem ulusal hem de yerel boyutuna önem vererek işlediğini göreceksiniz.

Kitaptan alıntı: “ Tonguç, öteki iş ve eylemlerinde olduğu gibi, araştırma ve yazarlık yaşamında da ekip çalışmasına büyük önem verir ve bundan zevk duyar. Hatta kimi zaman kendini geri çeker, bazı eserlere adını bile koymaz…”

Sıkıntılar…Sıkıntılar…Sıkıntılar

Yayına Hazırlayan: Mustafa Aydoğan

Tanıtım Dizisi: 20

Köy enstitülerinde mektuplaşmak eğitim, öğretim ve yönetimde uygulanan

gerekli bir yöntemdir. Nitekim Halit Ağanoğlu’nun tarihsiz bir mektubunda “ Bir

mektubunuzda resmî çerçeve dışında ele alınmaya değer meselelerin

mektuplaşmalarla halli cihetine gidilmesi yolunda direktifler vermiştiniz “ söyleminde de bu durum ifadesini bulmaktadır. Tonguç’un müdürlere, öğretmenlere, öğrencilere yazdığı mektupların bir kısmı oğlu Engin Tonguç tarafından “Mektuplarla Köy

Enstitüsü Yılları” adıyla kitaplaştırılmıştır. Vakıf Tonguç’un yazdıklarının dışında

kalan ona yazılan mektupları bu kitapta bir araya getirmiştir. Elde 39 kişi tarafından yazılan 1115 sayfa tutan 514 mektup vardır. Elde olmayan, saklanmamış ya da

saklanamayan daha birçok mektubun olduğu açık gerek mektuplardaki ifadelerden gerekse mektuplaştığı isimlerin sayısından anlaşılmaktadır.

Girişinde köy enstitüleri ve Köy Eğitim Sistemi hakkında özet bir bilgi verilen

kitapta yayınlanan mektuplar köy enstitüleri müdürlerinden gelenlerle sınırlanmış.

Tüm mektuplar okunduktan sonra, mektuplarda görülen sıkıntılar genel başlıklar

altında toplanmış , her mektubun bu başlıklarla ilgili bölümleri alınmış. Kitapta

sıkıntılarla ilgili olarak belirlenen başlıklardan bazıları şunlar:

● Güçlüklere karşın kararlılık

● Çivi, çimento

● Ekmek

● Para,para,para

● Tonguç’un işi zor

● Müdürler

● Doktorlar, çok okumuşlar, köy enstitüleri, Bunalımla gelen istifa düşünceleri

vb.

Sıkıntılar başlığından sonra kitapta yer alan diğer başlıklar ise şöyle:

Köylerle İlişkiler, Mezunlarla ilişkiler, Tonguç’un Görevden Alınması Üzerine,

Kapatılma Üzerine

Kitaptan Alıntı: “Dün bir dilekçe şeklinde yazılmış istifanameni aldık. Bu

dilekçedeki fikirlerini okudum. Bunu muameleye koymadan evvel sana şu mektubu

yazmayı uygun buldum. Ve kendimde bir hak gördüm. Vereceğin cevaba veya

alacağın duruma göre hareket edecek, işini kolaylaştırmak için elimden geldiği kadar

lehinde çalışacağım.”

Yazar: İ. Hakkı Tonguç

Tanıtım Dizisi: 5

1939 yılında ilk baskısı yapılan bu kitabında Tonguç köyü eğitim yoluyla

canlandırma problemini merkeze alır ve kitabına da bu adı verir. Ayrıca

öğretmenler tarafından yeterince bilinmediğini düşündüğü için , öğretmen

yetiştirme meselesinin bizdeki tarihçesini oldukça ayrıntılı bir biçimde verir.

Kitap üç ana bölümden oluşuyor. Köy Meselesi ve Köylerimiz başlığını

taşıyan birinci bölümde köy ve köylünün durumu Kurtuluş Savaşından önce,

sonra ve geleceği başlığıyla inceleniyor. Köy meselesi karşısında aydınların

durumu ele alındıktan sonra köyün tabiat olayları, ekonomik ve sosyal hayat

açısından analizi yanında köylünün hayata bakışı aktarılıyor.

Kitabın ikinci bölümü Köyü Canlandıracak Öğretmenleri ve Uzmanları

Yetiştirme Meselesine ayrılmış. Bu bölümde öğretmen yetiştirme işinin

tarihçesi 1824 yılından başlayarak Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerini

kapsayacak şekilde ele alınıyor. Ziraatçı yetiştirme ve tarımsal bilgileri yayma

işinin de ele alındığı bu bölüm 1936’dan 1947 ders yılı başına kadar

öğretmen ve sağlık memuru yetiştiren yeni kaynakların anlatımıyla

tamamlanıyor.

Kitabın üçüncü ve son bölümü Canlanmaya Başlayan Köy başlığını

taşıyor. Bu bölümde Gazi Mustafa Kemal’in, İsmet Paşa’nın, CHP’nin eğitim

ve öğretim ülküleri yanında, Avrupa’da yaşanan pedagoji hareketleri, eğitmen

kursları, köy öğretmen okulları , köy enstitüleri ve yüksek köy enstitüsünün

açılması ele alınıyor. Bölümün ikinci kısmında eğitmenli okullar ile öğretmenli

köy okullarının verimi incelendikten sonra köy enstitülerinin ve köy enstitüsü

mezunu öğretmenlerin çalıştıkları okulların özellikleri aktarılmakta.

Tonguç kitabını ingilizce bir özet ve görsellerle tamamlamış Bunun

gerekçesini de şöyle açıklıyor: “Köylerimizde açılan eğitim kurumlarını ziyaret

eden veya köyü eğitim yolu ile canlandırma uğrunda son yıllarda

memleketimizde girişilen hamlenin mahiyetini öğrenmek isteyen yabancıların

sayısı gitgide artmaktadır. Bunların çoğu öğrenmek istedikleri meselelere dair

kılavuz, kitap, broşür olup olmadığını sormaktadırlar. Onun için kitabın

sonuna, bu konu ile ilgilenen yabancıları düşünerek, İngilizce özetini ve ana

problemi aydınlatıcı resimleri koymayı da uygun ve faydalı buldum.”

Eğitime gönül vermiş, eğitimin önemini kavramış herkesin öncelikle

okuması gereken bu kitabın ikinci baskısı 1947 yılında üçüncü baskısı da

Vakfımız tarafından 1998 yılında yapılmıştır. Bu baskıda Tonguç’un kendi

dilinde değişiklik yapılmamış ancak günümüzde kullanılmayan sözcüklerin

karşılıkları okuyucuya kolaylık olması amacıyla kitabın sonuna eklenen kısa

bir sözcük kısmı ile verilmiştir.

Kitaptan alıntı: “ Köyü canlandırma dâvası, eski okulla yeni okul

dâvasıdır. Okul artık yenileşmelidir… Eskimiş okul demek, türlü bakımlardan

değerini kaybetmiş, öğrencilerine ve çevresine fayda sağlayamayan, hattâ

bazı yönlerden onlara yük olan veya zararı dokunan okul demektir. ESkiyerek

değersizleşmiş, toplum için bir yük haline gelmiş okul, çocukları eğiteceği

yerde, soysuzlaştırdığı, onların sağlıkları için zararlı olduğu için kötü okuldur…

Okulu eskitmek veya yenileştirmekle için, yapılması gereken işlerin çoğu

öğretmenle ilgilidir. Onun için her öğretmenin eski okulla yeni okul arasındaki

farkları iyi bilmesi lâzımdır…”

Yayına Hazırlayan: Mustafa Aydoğan

Tanıtım Dizisi:Cilt 1: 3

Cilt 2: 8

İsmail Hakkı Tonguç Köy Enstitüleri Sisteminin hem kurumlaşmasında

hem de ilkelerinin uygulanmasında başından sonuna kadar içinde olmuş bir

isimdir. Bu konuyla ilgili kaleme aldığı küçüklü büyüklü 15 kitabı yanında

kitaplaşmamış , birçok yayın organında yayınlanmış yazıları da vardır.

Tonguç’un bu konuda yazdıklarının Köy Enstitüleri Sistemi hakkında

araştırma yapacakların başvurması gereken temel belgeler olduğu tartışmasız

bir gerçektir. Vakfımız bu gerçeklikten hareketle Tonguç’un kitaplaşmamış

yazılarını iki ciltte bir araya getirmiştir.

Tonguç’un yazıları incelendiğinde kabaca iki tür olduğu görülmektedir.

Birinci türdekiler kendisini Türkiye’nin genel eğitiminden sorumlu hisseden

kişinin o sorunları çözmek için yapılması gerekenleri, yapılanları anlatan

yazılar. Yani Köy Enstitüleri Sistemi ile doğrudan ilgili yazılar. O bu yazılarında

hazırlık dönemini, gelişmeleri, uygulamaları, başarılı olma koşullarını konu

edinmiştir. Bu türden yazıları birinci ciltte bir araya getirilmiştir.

İkinci ciltte okul içi, ders içi sorunlarına ağırlık veren, öğretmenin okul ve

sınıf içi başarısını etkileyecek yazıları bir araya getirilmiştir.

Değişik yayın organlarında yayınlanması nedeniyle yazılarda bilgi

tekrarlarının olması kaçınılmaz. Vakıf bu yazıları bir araya getirirken birbirine

çok benzeyen yazıları iki cilt arasında bölüştürmeye çalışmış ama yazıların

belge olma niteliğinden hareketle aslına dokunmamıştır.

Sonradan kitaplarına giren yazılarına da bu kitaplarda yer verilmemiş;

yazılar yazılış tarihleri esas alınarak eskiden yeniye doğru sıralanmıştır. Bu

sıralama da tek istisna Yeni Ufuklar’da yayınlanan Pestalozzi yazısı daha çok

hazırlık dönemi ile ilgili olduğu düşüncesinden hareketle başlara alınmıştır.

Kitabın başında İsmail Hakkı Tonguç’un özet bir özyaşam öyküsü

verilmiştir. Bu özet nüfus, kimlik, pasaport kayıtları ve resmi sicil özetinden

yararlanılarak hazırlanmıştır.

Kitaptan alıntı: “ Maarif işi, Tanzimat devrinden kalma maarif kelimesinin

vuzuhsuzluğu dolayısıyla, birçok kimseler tarafından hâlâ basit bir iş telakki

edilmektedir.Halbuki bütün ileri cemiyetlerde olduğu gibi bizde de resmi maarif

meselesi bir ilim, sanat ve halk terbiyesi şekline getirilmeye çalışılmaktadır.

Cumhuriyet Hükûmeti büyük fedakârlıkları göze alarak teşkilâtını kurmağa

uğraştığı maarif de budur… İlmin, tecrübenin, müspet bilginin sağlam

temellerine isnat ettirilmeyen her iş çürük ve sakattır. Cemiyetlerin

ihtiyaçlarına uygun gelecek, umumi hayatta sarsıntılar yapmayacak bir şekilde

iş yapmak, yalnız ilim ve tecrübe ile mümkün olabilir… Sağlam temelli bir talim

ve terbiye teşkilatını ilim, ihtisas ve tecrübeden bekliyebiliriz.”

Yazar: Ahmet Emin Yalman

Tanıtım Dizisi: 6

Yarının Türkiyesine Seyahat, Köy Enstitüleri konusunda , enstitülerle ilgisi

olmayan birinin, enstitülerin gürlediği yıllarda yazdığı ilk kitap. Ben Köy

Enstitülerinin tiryakisiyim diyen Ahmet Emin Yalman, Köy Enstitüleri’nin

kuruluş coşkusunu yürekten yaşayan biri. Kuruluş aşamasından başlayarak

Köy Enstitülerini sık sık ziyaret eder. Oralardaki çalışmaları yakından izler,

imece coşkusunu yaşar. Bu ziyaretlerinden edindiği izlenimleri önce gazetesi

Vatan’da yayınlar. Daha sonra Köy Enstitülerindeki gelişmeleri, eğitim

konusunu çeşitli yönleriyle irdeleyen yazılarını da ekleyerek kitaplaştırır.

Ahmet Emin Yalman, kitabın başında yer alan “Yepyeni Bir Alemin

Meraklı Hikayesi” adlı yazısında köy enstitülerini şöyle değerlendirir: “Köy

Enstitülerini, köye hoca yetiştirmek için kurulmuş birer okul sananlar

aldanırlar. Buraları bütün memlekete ait türlü türlü davaları, istidatları,

imkanları, usulleri tecrübeye vuran birer laboratuvardır. Eğitim usullerimizle

beraber insan ölçülerimizin, idare usullerimizin ve adalet telakkilerimizin ne

kadar yanlış ve eksik olduğunu anlamak isterseniz enstitüleri dolaşınız, fakat

sathın altındaki ruhu kavramak şartı ile…”

Ahmet Emin Yalman , köy enstitülerini Türkiye’nin aydınlık geleceği olarak

görür.Onları gezerken ne kadar çok çoşku duymuşsa kapatılma aşamasında

da o kadar acı çeker. Bu konuda da şunları söyler: “ Böyle bir tecrübeden

faydalanmamayı bilmemekte inat etmek cehalettir, gaflettir, memlekete

hıyanettir. Yapıcı bir aleme varmanın Köy Enstitüleri hareketiyle elimize geçen

tılsıma yeniden kavuşmak lazımdır.”

İlk baskısı 1944’de ikinci baskısı 1990 yılında yapılan kitabın üçüncü

baskısı Ahmet Emin Yalman’ın oğlu Tunç Yalman’ın verdiği izinle 1998 yılında

Vakfımız tarafından yapılmıştır. Bu baskı için 1944 baskısı esas alınmış, artık

kullanımdan düşmüş kimi sözcükler günümüze uyarlanmış, basım hatalarını

düzeltmek dışında değişiklik yapılmamıştır. Kitaba, yazarın Köy Enstitüleri ile

ilgili 1944’den önce yayınlanmış bir, 1944’den sonra yayınlanmış iki yazısı ve

yapıt hakkında yazılmış bir değerlendirme yazısı eklenmiştir.

(17 Nisan 1940/ 2022)

Kitabın Yazarı: Prof. Dr. Oğuz Aytepe

Tanıtım Dizisi: 37

Köy enstitüleri ile ilgili bilgi ve belgeleri en doğru biçimde gelecek kuşaklara

aktarmayı amaçlayan Vakfımız, sayın Oğuz Aytepe’nin bu çalışmasıyla

önemli bir boşluğu dolduruyor.

Köy enstitüleri ile ilgili yapılmış çalışmaları bir arada görme imkanı

sağlayan bu çalışma , araştırmacılara yararlanacakları kaynakları kolayca

saptama olanağı sunarken ,aynı zamanda yeni çalışmalara da ışık tutacak,

araştırılmamış kısımları açığa çıkararak , yeni araştırmacılara yol

gösterecektir.

(Vakfımızın kitaplarını tanıtan Yönetim Kurulu Üyemiz Zarife Sakarya'ya teşekkür ederiz..)




KÖY ENSTİTÜLERİ VE ÇAĞDAŞ EĞİTİM VAKFI YAYINLARIMIZI BAĞIŞ KARŞILIĞI ELDE EDEBİLİRSİNİZ...